We kennen het allemaal, bijvoorbeeld op een feestje of congres: als we onszelf voorstellen aan een onbekende, doen we dat vaak met onze naam en de functie die we vervullen in de organisatie.


‘Hallo, ik ben Ben en ik ben organisatiefilosoof.’

Die titel levert trouwens vrijwel altijd een leuk gesprek op:

‘Eh, organisatiefilosoof, wat is dat?’
‘Ja, dat is niet zo makkelijk uit te leggen. Kort gezegd: ik help mensen om anders te denken en te kijken naar de organisatiewerkelijkheid.’
‘Is dat nodig dan?’
‘Jazeker, …’


Maar helaas hebben de meeste mensen niet zo’n spannende functietitel, en stellen ze zich maar voor als manager, medewerker, adviseur bij die en die organisatie.

  • Tip: geef jezelf een interessante functietitel, zoals praatjesmaker, chief fun officer of hoofd speelplezier. Geeft altijd een leuk gesprek!

Met andere woorden: we identificeren onszelf nogal met de functie. We ontlenen daar een stukje van onze identiteit aan.

Identiteit

Volgens Karl Weick is ‘identiteit’ een van de 7 eigenschappen van ‘sensemaking’: we worden wie we zijn door de betekenis die we geven aan de omgeving. En verandering van omgeving doet veranderen van identiteit.

Bijvoorbeeld op de voetbalclub zijn we opeens niet meer die manager, maar de rechtsback van B3. Net zo makkelijk. En op het schoolplein zijn we de moeder van Sofie.

Dat is een effect van organiseren.

Organiseren is het reduceren van meervoudigheid. Je bent het allemaal: de manager, de rechtsback, de moeder, en nog veel meer… En tegelijkertijd dwingt het proces van ‘organiseren’ je in één specifieke rol.

En dat is niet erg, zolang je je maar beseft dat…

• …het slechts een rol is en niet wie je (echt) bent.
• …je kunt gaan spelen met die verschillende rollen.

Net als een acteur verschillende rollen kan spelen en deze rollen op verschillende manieren kan invullen, zo kunnen wij ook leren spelen met identiteiten.

Valt daarmee de last van de functie al een beetje van je schouders?

Volgens de Franse filosoof Michel Foucault gaat het er vandaag de dag misschien niet zozeer om te ontdekken wie we zijn, maar om te weigeren wie we zijn in de organisatie. We zouden onze verbeelding kunnen gebruiken om nieuwe vormen van subjectiviteit te ontdekken door de individualiteit te weigeren die ons door de eeuwen heen is opgelegd.

Wie zou jij wel willen zijn?

Wil je meer spelen met rollen? In Het Grote Fröbelboek dat ik samen met Marijne Vos maakte, onderscheiden we 8 rollen in de organisatie, waaronder de nar, het orakel, de biechtmoeder en de filosoof. Knip de kaartjes in het boek uit en speel met je collega’s het grote rollenspel. 

Veel plezier!