Van Utrecht via Terneuzen en Amsterdam weer terug naar Utrecht en van passend onderwijs, werkgeluk naar sensemaking: de organisatiefilosoof reist wat af. En de ziel, die hobbelt er maar wat achteraan.
Woensdag 20 november 2019 – Terneuzen
Omdat ik de donderdagochtend vroeg bij het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Zeeuws-Vlaanderen wordt verwacht, heb ik een pension geboekt in het centrum van Terneuzen. Dan kan ik bovendien mooi nog even naar de voorlichtingsavond die het team heeft georganiseerd voor de docenten, maatschappelijk werkers en andere betrokkenen bij passend onderwijs in de regio. Het team heeft een filmpje laten maken waarin vrolijke en bijzondere kinderen vertellen over hun ‘bijzondere’ school en waarom ze blij zijn dat ze daar zitten. Het is een ontroerend filmpje, dat prachtig vertelt waarom de scholen in Zeeuws-Vlaanderen het Samenwerkingsverband hebben opgericht: om te voorkomen dat er kinderen thuis zitten of elke dag door de tunnel moeten.
De tunnel of de overkant zijn hier in Zeeuws-Vlaanderen reële verschijnselen, begrijp ik al snel. ‘Mensen in Zeeuws-Vlaanderen moeten betalen om naar huis te kunnen,’ vertelt Quint. ‘Of ze gaan door de toltunnel vanaf Zuid-Beveland, of ze komen vanaf Antwerpen, waar ook een tolweg ligt. Dat geeft ze een gevoel van afgesloten zijn, van er niet helemaal bij horen.’ Omdat veel kinderen in het verleden niet terecht konden op een school voor bijzonder onderwijs in Zeeuws-Vlaanderen zelf, moeten ze elke dag door de tunnel naar bijvoorbeeld Goes. Een onwenselijke situatie waar het Samenwerkingsverband een einde aan moet maken.
Donderdag 21 november 2019 – Terneuzen
De volgende ochtend praten we nog wat na over de voorlichtingsavond. Het team is behoorlijk tevreden over de opkomst en het verloop van de avond. Ze hebben het gevoel dat ze veel mensen hebben bereikt. Maar het is een lastige opgave die ze hebben aangenomen, zo blijkt al snel als we in gesprek raken. Zo kijken veel ouders de kat nog even uit de boom. Hun kind is net een beetje gewend op hun school aan de overkant; die haal je niet zo snel terug. En docenten blijken, begrijpelijk, soms voor de snelle oplossing te kiezen. Ze hebben een kind met gedragsproblemen in een toch al overvolle klas en verwijzen dat kind dan door naar de adviseur van het Samenwerkingsverband. ‘Met veel van die kinderen is niets aan de hand,’ vertelt Sjaak, ‘ze zijn alleen een beetje druk. En dat kan zo’n docent er dan net niet bij hebben’ Om te voorkomen dat kinderen te snel in het bijzonder onderwijs terechtkomen of thuis komen te zitten, heeft het Samenwerkingsverband een tussenoplossing bedacht: gedurende dertien weken gaat het kind naar een speciale klas waar het uitgebreid geobserveerd wordt. ‘Zie het als een afkoelingsperiode,’ vertelt Sjaak op de voorlichtingsavond, ‘niet alleen voor het kind, maar ook voor de docent. En als het even kan, gaat het kind daarna gewoon weer terug naar de eigen school.’
Terwijl ik door de tunnel weer terugrijd naar Goes, denk ik nog even na over de verhalen die ik heb gehoord en de kinderen die ik heb gezien. Ik realiseer me dat ik vooraf allerlei beelden had van Zeeuws-Vlaanderen die maar voor een deel blijken te kloppen. Voor-oordelen, aannames, ideeën over hoe het zit: niets menselijks is de organisatiefilosoof vreemd.
Donderdag 21 november 2019 – Amsterdam-Noord
Met de Intercity rijd ik vanuit Goes in één keer weer een andere wereld binnen: die van de hoofdstad met zijn drommen toeristen en chaos op het fietspad achter het Centraal Station. Ik pak het pondje naar Noord en loop naar een woonhuis aan de Koperslagerij. Hier woont Connor, redacteur van BNR Nieuwsradio, die in het kader van de nationale thuiswerkdag vandaag thuis werkt. Hij maakt een programma over werkgeluk, en stelt mij de vraag wie hij is zonder werk? Tja, weet ik veel. Ik vertel wat, over zin en werkgeluk, en waarom ik denk dat de werkgever zich daar niet mee moet bemoeien. Van het gesprek van zo’n 12 minuten wordt uiteindelijk een item gemaakt van twee à drie minuten. Het wordt niet mijn beste radio-interview, maar mocht je het toch willen beluisteren: dat kan hier.
Vrijdag 22 november 2019 – Utrecht
Ik wist niet dat het leven van een organisatiefilosoof zo vermoeiend kon zijn. Reizen (weliswaar met de trein, maar toch; de ziel gaat per paard, schreef Harry Mulisch ooit, dus die is nog ergens in Goes vermoed ik), indrukken opdoen, wat zeggen (het liefst iets intelligents, eten, slapen, koffie… Vandaag heb ik een bijeenkomst van de Complexity Group Nederland, een groepje complexiteitsdenkers die zich met name baseren op het werk van Ralph Stacey in Engeland. Ik had beloofd een presentatie te geven over sensemaking, het onderwerp van mijn promotie, maar ben bang dat ik weinig nieuws heb verteld. Gelukkig ben ik ook nog niet gepromoveerd, ik heb nog even.
WIL JIJ DAT DE ORGANISATIEFILOSOOF OOK BIJ JOU LANGSKOMT?
Het kan nog. Ik heb nog een beetje ruimte in mijn agenda en ik vind het nu al leuk. Mail me en dan onderzoeken we samen wat de mogelijkheden zijn.
We gaan ervan uit dat je veel nieuws gaat brengen over sensemaking Ben! Inderdaad vitaal en veel besproken in het werk van Stacey, Griffin & Shaw en tijdens bijeenkomsten van ons Complexiteit Collectief Lage Landen. Was een goede discussie.
Succes met je tour en onderzoek! Tot binnenkort in Bergen op Zoom…