Onlangs werd ik door een sprekersbureau gevraagd of ik een lezing wilde geven over samenwerken. Ik heb ‘nee’ gezegd. Ik ga liever het gesprek aan. 

De lezing zou gehouden worden voor de directeuren van een scholengroep. Vorig jaar hadden ze een inspirerende lezing gehad over leiderschap en die was zeer goed gevallen. De schooldirecteuren toonden inmiddels volop leiderschap binnen hun eigen school, maar niet ten opzichte van elkaar. Er werd maar matig samengewerkt door de schooldirecteuren, zo was de klacht van het bestuur. Iedereen zat maar op zijn of haar eigen eilandje en dat moest anders. ‘Hoe komen we tot een goede samenwerking, zodat we één organisatie vormen?’ Zou jij daar een inspirerend verhaal over willen vertellen?

Filosoferen over eilandjes

Nou heb ik best wel wat ideeën over samenwerking, en ook over organisatie of leiderschap kan ik wat vertellen. En zelfs over eilandjes wil ik best wat filosoferen.

Maar ik geloof er niet meer zo in.

Ik geloof niet in mooie verhalen over samenwerken en hoe dat beter zou kunnen. Ik kan me zelfs voorstellen dat als iedereen zijn of haar eigen eilandje maar een beetje goed beheert, dat dat voor iedereen het beste is. In elk geval beter dan dat we heel veel energie verspillen aan overleg en het zoeken naar wat ons verbindt.

Ik geloof ook niet meer zo in het format van een inspirerende spreker die namens het bestuur medewerkers de les komt lezen: gij zult beter samenwerken! Althans: ik ben die spreker niet (meer).

De praktijk is te complex

Ik ben er namelijk van overtuigd dat de directeuren zelf ook wel zien dat de samenwerking beter kan, maar dat er in de dynamiek van alledag van alles tussendoor komt waardoor het niet lukt. Ze zijn al druk met hun eigen eilandje, waar personeelstekorten heersen, werkdruk, eisen van de Inspectie, verzuim… En dan moeten ze ook nog goed samenwerken met al die andere eilandjes.

(Voor samenwerken zou je hier trouwens net zo goed ‘innoveren’ kunnen invullen, ‘initiatief nemen’, ‘klantgericht werken’, ‘de werkdruk’ et cetera: thema’s genoeg waarvoor je een inspirerende spreker kunt vinden) 

De praktijk van alledag is veel complexer en veel dynamischer dan je ooit in een verhaal van een uur kunt uitleggen. Laat staan dat de toehoorders er iets mee kunnen, met zo’n verhaal, en de onvermijdelijke tien tips. Want zodra ze weer in die complexe praktijk staan, neemt de dynamiek weer de overhand en zijn ze alle goede adviezen al lang weer vergeten. 

Organiseer een dialoog

Ik heb voorgesteld om in plaats van een lezing een dialoog te organiseren. Die wil ik met alle plezier begeleiden, en ik zou er zelfs wat ideeën over samenwerking in kunnen (ver)-stoppen. Maar het begint bij die directeuren en hun dagelijkse praktijk. Praat daar eens over, en kijk wat je van elkaar kunt leren. Ik weet zeker dat dat veel waardevoller is dan alles wat een buitenstaander (hoe goed en inspirerend ook) weet in te brengen.

Nooit meer wat van gehoord, trouwens, van dat sprekersbureau. Jammer (of misschien ook maar beter zo).