Design thinking is hot. Dat is natuurlijk leuk voor al die ontwerpers die eindelijk een beetje erkenning krijgen voor het mooie werk dat ze doen. Maar of het ook echt de problemen van organisaties gaat oplossen, is de vraag.
‘Heb jij al een training design thinking gevolgd? Moet je echt doen, joh, is leuk. Je bent gewoon eens op een hele andere manier bezig met je werk. Out of the box, lekker creatief, en je maakt het meteen visueel en tastbaar.’
En zo rollen we van de ene hype in de andere hippe werkvorm. Niet dat er veel mis is met een training design thinking. Moet je lekker doen; ik heb het ook gedaan. Het helpt altijd om eens op een andere manier met je werk bezig te zijn. Maar verwacht nou niet dat het in één klap al je problemen gaat oplossen. Of dat de afdeling voortaan echt op een andere manier gaat werken, en nu eindelijk eens naar de klant gaat luisteren.
Anders denken
Zo werkt het natuurlijk niet, met geen enkele training. Maar ik heb sterk de indruk dat de meeste trainingen design thinking nogal eenzijdig de nadruk leggen op het design, op een trucje, en te weinig aandacht hebben voor het ‘thinking’-aspect van design thinking. Het gaat niet om het ontwerp van een of ander leuk prototype, het gaat vooral om het (anders) denken over de probleemsituatie en de organisatie.
Van een organisatiefilosoof had je waarschijnlijk weinig anders verwacht, maar ik word hierin gesteund door professor ‘design thinking’ Kees Dorst. Ook hij ergert zich aan de beperkte manier waarop design thinking veelal wordt opgevat en toegepast, voornamelijk als een verzameling trucs en technieken. Hij gebruikt daarom liever het begrip ‘frame creation’. Het verschil? ‘Frame creation richt zich niet op het genereren van oplossingen voor problemen, maar op het vermogen om nieuwe benaderingen voor de probleemsituatie zelf te creëren.’
Ander frame
De open, complexe en netwerkmatige problemen waar we in onze huidige samenleving en in moderne organisaties mee geconfronteerd worden, zijn niet meer op de oude manier op te lossen, schrijft Dorst in zijn boek Frame Innovation uit 2015. Ze vragen om een ander frame, een andere manier van kijken, denken en doen. In het model dat Dorst hiervoor presenteert, staan vooral de diep-menselijke thema’s centraal die een probleem van een andere context kunnen voorzien. Zo werd bijvoorbeeld in een project van het Ministerie van VWS de vraag naar huisvesting voor geestelijk gehandicapten omgebogen van een zorgvraag (wat ze zelf niet meer kunnen) naar een vraag naar wat ze wel kunnen en hoe ze een bijdrage kunnen leveren aan de gemeenschap. En zo werden ook de problemen in een uitgaansgebied in Sydney aangepakt door het te framen als een festival, waar opgroeiende jongeren zich staande proberen te houden ten opzichte van hun leeftijdsgenoten.
Dergelijke andere frames vragen een frisse blik en een dwarse geest. Die zijn niet te leren in een workshop van een dag. Het zou jammer zijn als design thinking versmald zou worden tot een trucje, en dat de andere manier van kijken en denken verloren gaat in een of andere hippe trend. Want trends komen en gaan, anders denken, kijken en spreken blijft altijd bestaan.
Hi Ben, Ja leuk en goed: design! De huidige trend van ‘Design thinking’ lijkt inderdaad te gaan over snel een zichtbaar resultaat met iets creatiefs, iets anders. Het ontwerpen waar Drost het over heeft – oud-collega Industrial Design TU Eindhoven – gaat terecht veel dieper. Daarmee zijn veel professionals bezig ook aan technische ontwerpfaculteiten in Delft en Twente! De hype van ‘Design thinking’ – zoals jij die beschrijft – klinkt voor mij ook niet als ’thinking’ maar meer als ‘Design doing’. Hier is nog een wereld te winnen in slimmer werken en organiseren! Ik vertel je er graag meer over als werkontwerper.