Door Kees Klomp werd ik onlangs gewezen op een filmpje waarin Dirk de Wachter wordt geïnterviewd over de zin van het leven. Het vormde de missing link voor mijn boek over zin en betekenis.

In het filmpje stelt psychiater Dirk de Wachter dat het leven apriori geen zin heeft, en dat we daarom die zin moeten maken. Dat is ook de stelling van mijn boek De Zinmakers: wij mensen zijn zinmakers. 

https://youtube.com/watch?v=fHg7_m4ICFA%3Fsi%3DbiOk40mNz2bUVgtR
Zin maken voor de ander

Maar (of en) Dirk de Wachter gaat nog verder. Hij stelt dat die zin te maken heeft met de ander, met het samen leven, en met iets kunnen betekenen voor de ander. De zin is dus altijd van binnen naar buiten gericht (voor zover je daarvan kunt spreken), van het ik naar de ander.

In mijn promotieonderzoek en de publieksversie die ik daar momenteel van maak gaat het over sensemaking. In de literatuur worden sense (zin) en meaning (betekenis) vaak door elkaar gebruikt, maar Gilles Deleuze maakt duidelijk dat er een belangrijk verschil is. Sense of zin zou je het beste kunnen opvatten als de richting waarin betekenis wordt gegeven. In het Frans heeft ‘sens’ nog steeds de betekenis van richting.

Betekenisstromen

Deleuze ziet dit als betekenisstromen, waarbij de richting van de stroom wordt bepaald door een overvloed aan betekenis aan de ene kant, en een tekort aan betekenis aan de andere kant. Als je bijvoorbeeld een briefje vindt met de woorden bloem, melk, eieren erop, dan zou je dat briefje kunnen opvatten als een boodschappenbriefje. Daarmee ontstaat er een overvloed aan betekenis aan de kant van het briefje, en vloeit er betekenis naar de producten in de winkel (lees hier een uitgebreidere uitleg) 

Je kunt je voorstellen dat als je als mens zin maakt, er een overvloed aan betekenis ontstaat die je kunt delen met anderen. Maar als dat niet lukt, of als je voor je zin (te) afhankelijk bent geworden van de buitenwereld (denk aan de likes op social media, of aan de waardering van je ouders of vrienden), dan kan een gevoel van zinloosheid je zomaar bekruipen. 

De zin van de markt

De stelling van mijn promotie en mijn nieuwe boek is dat dit nu het geval is, en dat het vooral het kapitalisme en neo-liberalisme zijn die een (te) groot beslag legt op onze betekenisgeving. De zin (richting) wordt bepaald door het instandhouden van een economisch systeem dat ons en de wereld uitput, dat ons letterlijk de zin ontneemt.

(dit bericht verscheen eerder op LinkedIn. Zie daar ook de reacties.)

Interesse in mijn nieuwe boek? Abonneer je op de nieuwsbrief, en ik houd je op de hoogte.