Of ik niet wat adviezen heb voor de arbeidsmarkt voor 50-plussers? Die heb ik, maar nog liever ontwikkel ik andere perspectieven op die arbeidsmarkt. Denk je even mee?

Een organisatiefilosoof kan problemen niet wegtoveren, ook de problemen op de arbeidsmarkt niet. En dat daar nogal wat problemen bestaan, moge duidelijk zijn. Om er een paar te noemen:

  • Sommige mensen hebben het verschrikkelijk druk en komen om in het werk, anderen hebben geen werk;
  • Mensen van boven de vijftig worden nauwelijks meer aangenomen. De ideale werknemers is jong, knap, heeft ondanks die jonge leeftijd bakken ervaring en kan (bijna) alles;
  • Dat laatste is al een probleem op zich: wie de vacatureteksten leest, ziet dat organisaties op zoek zijn naar het schaap met duizend poten. Ze hebben een ideaalbeeld geschetst waar geen (normaal) mens aan kan voldoen;
  • De sollicitatieprocedure is al even rampzalig: de vragende partij heeft een beeld in zijn of haar hoofd van een ideale kandidaat en probeert uit de stapels sollicitatiebrieven en tijdens het gesprek de kandidaat te vissen die daar zo goed mogelijk aan voldoet. Tijdens het schrijven van de brief en het sollicitatiegesprek probeert de kandidaat zich een voorstelling te maken van hoe dat ideaalbeeld eruitziet en zich zo goed mogelijk te plooien naar dat beeld. De kandidaat die dat het beste kan (faken), krijgt vaak de baan. Nu is goed kunnen faken ook een kwaliteit, maar het wordt zelden in de vacaturetekst als competentie genoemd.
  • De nieuwe werknemer krijgt zelden nog een vast contract, maar doorgaans een jaar- of halfjaarcontract, dat ofwel na die periode verlengd wordt/beëindigd wordt/in een vast contract wordt omgezet* (doorhalen wat niet van toepassing is).

Nou ja, zo kan ik nog wel even doorgaan, denk ik. Vul maar aan met je eigen observaties.

Een organisatieprobleem is niet

Maar, zoals gezegd, de organisatiefilosoof kan problemen niet wegtoveren. Hoewel… Als we de uitspraak van Mathieu Weggeman serieus nemen, zouden we er wel andere interpretaties van kunnen geven. Weggeman zegt namelijk in zijn boek Provocatief Adviseren (zie De Organisatiefilosoof): ‘Een organisatieprobleem is niet, maar ontstaat door de manier waarop we naar de werkelijkheid kijken.’ Dat onderscheidt organisatieproblemen van problemen van materiële aard, zoals bijvoorbeeld geldgebrek, fysieke problemen et cetera. Dit is uiteraard een glijdende schaal en je zou zelfs bij geldgebrek mensen kunnen verleiden om er anders tegen aan te kijken en het te zien als een kans. Het maakt tenslotte creatief.

Maar de arbeidsmarkt is toch vooral een immaterieel iets. De arbeidsmarkt bestaat namelijk niet, je kunt hem (of haar?) tenslotte niet vastpakken. Wij vormen die samen, door gezamenlijk betekenis te geven aan dingen als werk, een baan, de organisatie, solliciteren en de ideale kandidaat. En daar zouden we dus ook andere beelden voor kunnen ontwikkelen.

Bijvoorbeeld:

  • Waarom werken veel mensen zo verschrikkelijk hard? Kan dat niet een tandje minder? Gun anderen ook eens een baan, een inkomen en wees eens wat meer thuis bij je kinderen en tevreden met je mooie huis.
  • Jonge mensen hebben geen ervaring, zijn wispelturig, slordig, onbetrouwbaar en nauwelijks loyaal aan een werkgever (valt allemaal wel mee hoor, maar gewoon even als tegenwicht van dat ideaalbeeld van jong en beautiful). Oudere werknemers hebben veel (levens)-ervaring, maken bewuste keuzes, zijn loyaal en betrouwbaar. Wie zou je het liefste als toekomstig medewerker willen?
  • Het beeld van de ideale werknemer is natuurlijk een idee-fixe, die bestaat niet. Dat weten we natuurlijk eigenlijk wel, maar ondertussen maken we elkaar volledig gek door vacatureteksten te schrijven en sollicitatieprocedures op te zetten waarin dit ideaalbeeld wordt geschetst en in stand gehouden. Stop daar maar eens mee, en laat mensen een tijdje (bijvoorbeeld drie maanden) betaald stage lopen om te kijken of iemand past bij de organisatie en andersom. Alleen zo kom je erachter of iemand echt geschikt is. (Lijkt toch verdacht veel op een advies, of niet? Wat kan ik zeggen: ook een organisatiefilosoof is maar een mens.)
  • Sollicitatieprocedures? Hoe vernederend wil je het hebben? Alsof je op de vleesmarkt van Zwolle staat en gekeurd wordt. Bertha 233. Afschaffen en boycotten, die handel.
  • Wie wil er nog een vast contract? Als we nou allemaal zzp’er worden, is dat probleem ook opgelost. Dan hoef je ook niet meer te vergaderen of andere ‘organisatie-dingen’ te doen die je wel moet doen als je een vast contract hebt. Scheelt je een hoop gedoe.
Ja, maar

Nou hoor ik de ‘ja-maars’ al opkomen. Ja, maar boycotten die procedure, dat kan toch niet? Dan krijg ik die baan niet. Ja, maar minder werken, dat kan toch niet, waar moet ik mijn hypotheek dan van betalen? Ja, maar ik kan wel vinden dat oudere werknemers veel te bieden hebben, maar als werkgevers dat niet zien, heb ik nog steeds geen baan.

Dat is allemaal (ook) waar. Ik zei al: de organisatiefilosoof/denkadviseur kan je problemen niet voor je wegtoveren, dat kun je alleen zelf doen. Hoe? Door voor jezelf de lat wat minder hoog te leggen. Door het niet persoonlijk te nemen (wou je het opnemen tegen ‘de arbeidsmarkt’? Veel succes!). Door andere beelden van je situatie te ontwikkelen (laat anderen maar hard werken, als jij met een simpel baantje prima rond kunt komen, dan zou ik in mijn handen knijpen (dat doe ik overigens ook).

En stiekem hoop ik natuurlijk dat sommige werkgevers deze blog ook lezen en er zo toch wat verandert. Deel hem dus vooral.

Een consult van de organisatiefilosoof

Wil jij zelf ook eens andere perspectieven op werk en organisatie ontwikkelen? Ik ben (als organisatiefilosoof) beschikbaar voor een filosofisch consult. Voor mensen zonder betaald werk is dat consult gratis (of betalen naar vermogen). Interesse? Stuur een mail.